Φθάνουμε στην μπάρα του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, στη δυτική πλευρά της πόλης. Οι υπάλληλοι στη φύλαξη ρωτούν τα ονόματά μας και ζητούν να δουν τις βεβαιώσεις αρνητικού τεστ για τον κορωνοϊό. Για να εξασφαλίσουμε την άδεια εισόδου χρειάστηκαν εβδομάδες συνεννοήσεων, επίλυσης γραφειοκρατικών ζητημάτων και ένα αργό και σταθερό χτίσιμο εμπιστοσύνης. Είμαστε η πρώτη δημοσιογραφική ομάδα που καταφέρνει να εισέλθει στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης για να καταγράψει μια καινοτόμα πρακτική που εφαρμόζει το τμήμα «Ακαταλόγιστα»: τη θεραπεία με τη βοήθεια σκύλων.
«Τα “Ακαταλόγιστα”, που σήμερα πια ονομάζονται Τμήμα Ψυχιατροδικαστικής, είναι ένα τμήμα που νοσηλεύει παραβατικούς ψυχιατρικούς ασθενείς που έχουν κριθεί ακαταλόγιστοι για τα αδικήματα που διέπραξαν», εξηγεί η Μαρία Μαρκοπούλου, διευθύντρια του τμήματος, που είναι το μοναδικό αυτού του είδους στην Ελλάδα.
Οι περισσότεροι ασθενείς πάσχουν από σοβαρές ψυχώσεις, όπως σχιζοφρένεια, ενώ κάποιοι εξ αυτών έχουν διαπράξει ανθρωποκτονία. Το τμήμα έχει καταφέρει ωστόσο εδώ και χρόνια, μέσω καινοτόμων μεθόδων θεραπείας και ενίσχυσης του προσωπικού του με εξειδικευμένους επαγγελματίες, αρκετοί ασθενείς να εξέρχονται από το νοσοκομείο και να εντάσσονται ξανά στην κοινωνία, με τη βοήθεια φαρμακευτικής αγωγής και σταθερής ιατρικής παρακολούθησης.
«Oλη η προσπάθεια είναι με κάθε τρόπο οι ασθενείς να παραμείνουν λειτουργικοί και σε όσες περιπτώσεις είναι εφικτό να μπορέσουν να επανενταχθούν», σημειώνει η κ. Μαρκοπούλου. Eνας από τους τρόπους αυτούς είναι οι θεραπευτικές συνεδρίες που γίνονται σε συνεργασία με το εθελοντικό σωματείο Therapy Dogs, οι οποίες ξεκίνησαν το 2019.
Το θαύμα των αδέσποτων θεραπευτών-1
Κάθε δεύτερη Τετάρτη του μήνα οι ακαταλόγιστοι ασθενείς έχουν ευχάριστες επισκέψεις. Μπαίνοντας στο ψυχιατρείο, η Φαίδρα και ο Σπίθας γνωρίζουν πολύ καλά πλέον τον δρόμο προς την αίθουσα της συνεδρίας. Οι δύο πρώην αδέσποτοι σκύλοι τριγυρνούν με μεγάλη άνεση στον χώρο, απολαμβάνοντας χάδια και λιχουδιές από τους περισσότερους ασθενείς, οι οποίοι δημιουργούν έναν κύκλο γύρω τους. Τους μιλούν και τους καλούν να τους ταΐσουν. Oταν ο καιρός είναι καλός, η συνεδρία γίνεται στο κιόσκι που υπάρχει μπροστά από το κτίριο, σε μια απόλυτη ησυχία που διαταράσσεται μόνο από τα κελαηδήματα των πουλιών. Μετά τη σύμφωνη γνώμη όλων των μελών της ομάδας βρεθήκαμε και εμείς εκεί.
Οι σκύλοι επισκέπτονται το τμήμα όπου νοσηλεύονται παραβατικοί ψυχιατρικοί ασθενείς οι οποίοι έχουν κριθεί ακαταλόγιστοι για τα αδικήματα που διέπραξαν.
Φθάνοντας αντικρίσαμε γελαστά πρόσωπα, καθώς η συζήτηση είχε πάει ήδη στα σχέδια ενός μεγάλου πικνίκ που θα γινόταν στο κιόσκι, μόλις έμπαιναν τα καινούργια πλακάκια. Ο Π. έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια ξεχωριστή επαφή με την τετράποδη Φαίδρα. Μόλις τη φωνάζει, η μικρή σκυλίτσα πηγαίνει προς το μέρος του και αυτός τη χαϊδεύει στο κεφάλι με αγάπη. O άνδρας είναι ένας από τους νεότερους ασθενείς της ομάδας και εισήχθη στο νοσοκομείο μετά τη διάπραξη απόπειρας ανθρωποκτονίας. Τώρα κοιτάζει ήρεμος τη σκυλίτσα η οποία έχει μάθει να του δίνει το πόδι της και να κάνει βαρελάκια μπροστά του, ακολουθώντας τη φωνή και το χέρι του που κρύβει λιχουδιές. «Oταν τα χαϊδεύουμε μάς φεύγει το άγχος κάποιες φορές. Είναι πολύ καλό όλο αυτό. Βοηθάει πάρα πολύ. Και μαθαίνουμε πράγματα για τα ζώα που δεν γνωρίζαμε», λέει ο Π. Ο διπλανός του συμπληρώνει πως περιμένουν με αγωνία αυτή την ημέρα για να δουν και τους σκύλους και τις κυρίες (της ομάδας Therapy Dogs) που τους συνοδεύουν.
Η χαλαρότητα και τα γέλια της στιγμής δεν είναι κάτι αυτονόητο γι’ αυτή την ομάδα. «Τα σκυλάκια είναι από μόνα τους φοβερό εργαλείο. Με το που έρχονται υπάρχει ενθουσιασμός. Θα σκύψουν να τα χαϊδέψουν, να τα ταΐσουν, να τα προσφωνήσουν άνθρωποι που ενδεχομένως δεν προσφωνούν εμάς με τόση ζέση. Τα σκυλιά ξεκινούν όλη αυτή τη διαδικασία διευκόλυνσης και ξεκλειδώματος των συναισθημάτων», περιγράφει ο Ανδρέας Παπανδρέου, εργοθεραπευτής στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.
Ο Πέτρος Αλεκτορίδης, κλινικός ψυχολόγος στο νοσοκομείο, εξηγεί ακριβώς τον τρόπο λειτουργίας αυτού του μηχανισμού: «Τα σκυλιά έχουν τον βασικό ρόλο να χαλαρώσουν όλο τον συναισθηματικό εγκέφαλο που έχει ο άνθρωπος και να αναδείξουν την εμπιστοσύνη και τη χαλάρωση που είναι οι κύριες πύλες για να βγει μια θετική σκέψη και μια θετική συμπεριφορά».
Η εξοικείωση των ασθενών με τη Φαίδρα και τον Σπίθα έγινε σταδιακά, και με την καθοδήγηση των υπευθύνων της ομάδας Therapy Dogs. Οι ασθενείς έμαθαν πρώτα πώς να πλησιάζουν τους σκύλους, να τους προσφέρουν λιχουδιές για να αναπτύξουν ένα λεξιλόγιο μαζί τους, δίνοντας στην αρχή απλές εντολές. Πλέον αλληλεπιδρούν με χαρά και φροντίδα με τους τετράποδους θεραπευτές. Με τη σειρά τους, τα δύο αυτά πλάσματα που προσφέρουν απλόχερα αγάπη στους ασθενείς ζητώντας χάδια και κουνώντας χαρούμενα τις ουρές τους γίνονται η κατάλληλη αφορμή για να ξεκινήσουν συζητήσεις που ξεκλειδώνουν συναισθήματα και σκέψεις. Παρακολουθώντας τα δύο σκυλάκια, ένας από τους ασθενείς απευθύνεται στην κ. Μαρκοπούλου: «Κάποια σκυλιά μαθαίνουν εύκολα, κάποια όχι τόσο». «Ετσι είναι και με τους ανθρώπους, άλλοι έχουν κάποια χαρακτηριστικά που τους βοηθάνε να μαθαίνουν πιο εύκολα, κάποιοι έχουν κάτι άλλο», του απαντάει.
Σε κάποιες από τις συνεδρίες, αυτό το άνοιγμα ψυχής έκανε πραγματικά θαύματα.
Στο τέλος της θεραπευτικής συνάντησης, ασθενείς, γιατροί και συνοδοί κάνουν βόλτα τα δύο σκυλιά στο ήσυχο προαύλιο. Είναι μία από τις όμορφες στιγμές της θεραπείας, που αποδεικνύουν τη σχέση εμπιστοσύνης την οποία χτίζουν ασθενείς και σκύλοι, αλλά και μια γλυκιά εικόνα κανονικότητας, που τόση ανάγκη έχουν οι ασθενείς του τμήματος. Η κ. Μαρκοπούλου παρατηρεί τη διαδικασία χαμογελώντας γλυκά. «Είναι πάρα πολύ σημαντικό να είμαστε ανοιχτοί και να χρησιμοποιούμε όλα τα εργαλεία ειδικά γι’ αυτές τις περιπτώσεις ασθενών που είναι διπλά στιγματισμένοι: και ως ψυχιατρικοί ασθενείς και ως εγκληματίες».
«Τα ζώα δεν κρίνουν, προσφέρουν ανιδιοτελή αγάπη»
Ο Ανδρέας Παπανδρέου θυμάται ακόμα την ημέρα που ο κ. Βαγγέλης, άνθρωπος δύσκολος να μιλήσει με ανθρώπους, είδε τα σκυλιά θεραπείας. «Φωτίστηκε το πρόσωπό του κατευθείαν. Αρχισε να τα χαϊδεύει, να σκύβει ενώ είναι δύσκολος στην κίνηση, να θυμάται τα δικά του σκυλιά που είχε παλαιότερα και να μας λέει την ιστορία τους. Και πιάσαμε εμείς και αρχίσαμε να τον ρωτάμε γιατί δεν τον είχαμε ξαναδεί σε τέτοια κατάσταση».
«Είναι οι στιγμές που συγκινούνται πάρα πολύ και θυμούνται και παλιές στιγμές. Και νιώθεις τότε ότι εμπιστεύονται τη στιγμή, δηλαδή το εδώ και τώρα, κάτι πολύ σπάνιο γι’ αυτούς τους ανθρώπους, γιατί ζουν κάπου εκεί μακριά, στις δύσκολες στιγμές που πέρασαν ή σε παιδικές στιγμές», σημειώνει ο κ. Αλεκτορίδης. Ο πλούτος συναισθημάτων που γεννάει η επαφή με τους σκύλους θεραπείας αξιολογείται με μια πρώτη ματιά και από τη βαθμολόγηση της συναισθηματικής κατάστασης της ημέρας από το 0 έως το 10, που κάνουν οι ίδιοι οι ασθενείς πριν και μετά τη συνεδρία. Την ημέρα της θεραπείας ο πίνακας βαθμολόγησης γέμισε με 9άρια και 10άρια. Και μάλιστα, όπως σημειώνει ο κ. Αλεκτορίδης, η θετική αυτή διάθεση συνεχίζεται μέχρι το απόγευμα. «Μένει η συναισθηματική ζεστασιά. Ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος να μπορεί να λειτουργεί σε θετικές συναισθηματικές καταστάσεις».
Οσο παράδοξο κι αν ακούγεται, η Φαίδρα και ο Σπίθας που τώρα προσφέρουν πολύτιμο έργο, δεν βίωσαν πάντα τη θετική πλευρά των ανθρώπων. Ο Σπίθας γεννήθηκε αδέσποτος και υιοθετήθηκε άμεσα από την επικεφαλής της ομάδας Τέρψη Πασχάλη, συνιδρύτρια του Therapy Dogs, που τον ανέλαβε νεογέννητο ταΐζοντάς τον με μπιμπερό και κατάφερε να τον μεγαλώσει. Η Φαίδρα ήταν από τα πυρόπληκτα ζώα της Βόρειας Εύβοιας, το οποίο υιοθετήθηκε από την εθελόντρια της ομάδας και εκπαιδεύτρια Καλυψώ Βαβατσιούλα, λαμβάνοντας γρήγορα τη θέση της στην οικογένεια. Οι δύο σκύλοι είναι ανάμεσα στους 10 σκύλους θεραπευτές της Therapy Dogs, του σωματείου που ιδρύθηκε το 2012 με στόχο μεταξύ άλλων να πραγματοποιεί συνεδρίες με ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους σε άτομα με ψυχικές ασθένειες και αναπηρίες. «Τα ζώα έχουν την ιδιότητα να μην κρίνουν, να έχουν ανιδιοτελή αγάπη και να προσφέρουν απλόχερα χαρά και συντροφιά», σχολιάζει η Μαρία Στογιάννη, θετική εκπαιδεύτρια σκύλων.
Πολύτιμοι βοηθοί στο έργο των θεραπευτών είναι και το νοσηλευτικό προσωπικό, που όπως τονίζει η προϊσταμένη Αθανασία Γκρόζου προσφέρει συνεχώς έργο υποστήριξης σε όλες τις ομάδες κινητοποίησης και επανένταξης.
Πηγή άρθρου και φωτό kathimerini.gr
Θεσσαλονίκη 21 Δεκεμβρίου 2022
Έχετε ερωτήσεις;
Επικοινωνήστε μαζί μας
