«Ερωτόκριτος» από το Κ.Θ.Β.Ε. στο Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών| Κριτική παράστασης Παύλος Λεμοντζής
O Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου αποτελεί ένα από τα κορυφαία έργα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Πρόκειται για ένα έμμετρο μυθιστόρημα που εκτείνεται σε 10.012 δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους. Γράφτηκε στη Σητεία και στο Ηράκλειο γύρω στο 1600 μ.Χ., στην ακμή της Κρητικής Αναγέννησης, η οποία δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα τις αναγεννησιακές σχολές της Δύσης. Αφηγείται τον μεγάλο έρωτα του Ερωτόκριτου, ενός νέου που είχε όλες τις χάρες, αλλά δεν ήταν βασιλόπουλο, και της βασιλοπούλας Αρετούσας. Η υπόθεση έχει πολλά κοινά με το έργο Paris et Vienne του Γάλλου Pierre de la Cypède, το οποίο εκδόθηκε το 1487, αλλά το κρητικό αριστούργημα είναι ασύγκριτα υπέρτερο λογοτεχνικά και νοηματικά. Η υπόθεσή του οργανώνεται σε πέντε ενότητες. Έρωτας, παλικαριά, δοκιμασία, πόλεμος, λύτρωση.
O Ερωτόκριτος έχει ως θέμα την ιστορία δύο νέων, του Ερωτόκριτου και της βασιλοπούλας Αρετούσας, των οποίων ο έρωτας ευοδώνεται ύστερα από αλλεπάλληλες δυσκολίες και δοκιμασίες. Η πλοκή διαιρείται σε πέντε μέρη: ο έρωτας, το κονταροχτύπημα, ο κρυφός δεσμός και η εξορία του Ερωτόκριτου, η φυλάκιση της Αρετούσας και ο ηρωισμός του Ερωτόκριτου, η δοκιμασία της πίστης και η νίκη της αγάπης.
Η κρητική λογοτεχνία στην ακμή της επηρεάζεται από την Ιταλική Αναγέννηση, γι’ αυτό και τα έργα της περιόδου βασίζονται συνήθως σε κάποιο δυτικό πρότυπο, το οποίο ωστόσο οι ποιητές αντιμετώπιζαν με τρόπο δημιουργικό και συχνά πρωτότυπο.
Οι μελετητές του « Ερωτόκριτου» από νωρίς διατύπωσαν διάφορες απόψεις ως προς τις πηγές και τα πρότυπά του. Κάποιοι το συσχέτιζαν με το δημοτικό τραγούδι και το παραμύθι, άλλοι με μεσαιωνικά και αναγεννησιακά ιταλικά κείμενα, με δημώδη υστεροβυζαντινά μυθιστορήματα και αρχαία κλασικά έργα που έφταναν στην βενετοκρατούμενη Κρήτη μέσω ιταλικών μεταφράσεων.
«Άκουσα να λένε πως κάποτε ένα κορίτσι αγάπησε ένα τραγούδι.
Άκουσα πως το πιο μεγάλο μυστικό, κατάφερε και κρύφτηκε στο πιο μικρό συρτάρι.
Άκουσα πως ο πιο καλός βασιλιάς του κόσμου έγινε ο πιο κακός.
Πόλεμος άκουσα πως έγινε και ταραχή. Έγινε μάχη!
Έγινε να ζωγραφιστεί σ’ ένα χαρτί η ίδια η αγάπη!»
Η Αργυρώ Χιώτη διασκευάζει και σκηνοθετεί τον «Ερωτόκριτο», με την ικμάδα και την παρρησία των δύο ερωτευμένων ηρώων. Μαζί με τη Λόλα Τότσιου στη μουσική σύνθεση, διδασκαλία και την εξαιρετική κινησιολογία των Σοφίας Παπανικολάου και Δημήτρη Σωτηρίου, δημιουργούν μια σύγχρονη παράσταση που όχι μόνο απηχεί την ιδιορρυθμία του έργου του Κορνάρου, περί χρονικού και αισθητικού τόπου διαδραμάτισης της ιστορίας, αλλά και την εξαίρει επί τούτου.
Η σκηνοθεσία αφήνει όλα τα καινούργια στοιχεία να παρεισφρήσουν στη μουσική αφήγηση, εξάπτοντας τον ήχο με δυτικές επιρροές.
Με οδηγούς αφηγητές – ποιητές, οι μορφές της Αρετούσας και του Ερωτόκριτου, που μοιράζονται σε τέσσερα στόματα η πρώτη και σε τρία ο δεύτερος, ξεπηδούν μέσα από αυτό το ανσάμπλ των ερμηνευτών, οι οποίοι παίρνουν τη σκυτάλη ο ένας από τον άλλο, οι κονταρομαχίες μετατρέπονται σε χορευτικούς αγώνες, οι καντάδες τραγουδιούνται με τη συνοδεία ηλεκτρικού μπάσου, η μουσική πρωτότυπη σύνθεση, με στοιχεία σύγχρονου μπαρόκ ύφους, εκτελείται ζωντανά από πιάνο, τσέλο και drums.
Η μουσική στην παρούσα παράσταση αποτελεί μέρος αφενός της μυθοπλασίας, αφετέρου μιας εξωτερικής εικονογραφικής πραγματικότητας. Τα λεκτικά και μουσικά στοιχεία δεν είναι αντιφατικά μεταξύ τους, αλλά ενσωματωμένα μέρη της συνολικής σκηνικής δημιουργίας. Εδώ αποκτά ξεχωριστή σπουδαιότητα, σε σημείο να γίνει η δομή που δίνει ρυθμό σ’ ολόκληρη την παράσταση.
Στην αυτή προοπτική και η κίνηση των ερμηνευτών, ειδικά στην κονταρομαχία, ο λόγος και η μουσική συνεπαίρνουν το ακροατήριο, ενώ τα σκηνικά της Εύας Μανιδάκη- ένα έξυπνο κυκλικό στόμιο που λειτουργεί ως σιντριβάνι ή βωμός ή βάθρο όπου η Αρετούσα αφηγείται και ακκίζεται ως μινωική φιγούρα- και τα κοστούμια του Άγγελου Μέντη ανάγουν το θέαμα σε μια θεατρική εμπειρία.
O θίασος των ηθοποιών του Κ.Θ.Β.Ε. προσπαθεί να αποδώσει τον έμμετρο λόγο με σαφήνεια, όμως δεν τα καταφέρνουν όλοι. Δυστυχώς, μέλη του συνόλου δε διαθέτουν καθαρή άρθρωση, με αποτέλεσμα το κείμενο να μη φτάνει στην πλατεία καθαρό. Είναι ένα «μείον» στην παράσταση, για το οποίο φέρει την ευθύνη η σκηνοθεσία που δε διόρθωσε το πρόβλημα στις πρόβες.
Ωστόσο, όμορφες παρουσίες, καλλίφωνες ερμηνείες, ενέργεια και ρυθμός συνθέτουν μια ωραία συνθήκη αφήγησης. Εξαιρετικός ο Γιάννης Χαρίσης ως ποιητής – Πεζόστρατος, πολύ καλός και ο Παναγιώτης Παπαϊωάννου ως Βασιλιάς. Οι ταλαντούχοι νέοι ηθοποιοί που επωμίζονται τον Ερωτόκριτο και την Αρετούσα προσπαθούν με φιλότιμο να ακολουθήσουν τη σκηνοθετική γραμμή.
Θα πω, όμως, ότι με απουσία διδακτισμού, η Αργυρώ Χιώτη διασκευάζει το διάσημο «Ερωτόκριτο», σαν μια ιστορία για την αγάπη, τη συγχώρεση, τον εγωισμό. Με ειλικρίνεια και αμεσότητα μεταφέρει ένα ποίημα, όπως ακριβώς θα το αισθανόταν ένας αναγνώστης του, με χρώματα, μουσικότητα, συναισθήματα.
Συγκινεί ιδιαίτερα ένα ποίημα γραμμένο ειδικά για την παράσταση από την Ιρανή συγγραφέα Rahil Fallahfar, που ζει στην Τεχεράνη και αγωνίζεται αυτή τη στιγμή για θεμελιώδη ζητήματα γύρω από τα δικαιώματα των γυναικών, και όχι μόνο.
Ο Κορνάρος φαίνεται πως επηρεάστηκε από το γαλλικό μυθιστόρημα Paris et Vienne του 15ου αιώνα, το οποίο κυκλοφόρησε ευρέως σε ιταλικές μεταφράσεις και διασκευές. Ωστόσο, ο ποιητής αξιοποίησε τις πηγές του με δημιουργικό τρόπο, παραδίδοντας ένα από τα κορυφαία έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, που μας μιλάει για την αγάπη, την αφοσίωση, την επιμονή και την πίστη στη ζωή.
Συντελεστές
Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Αργυρώ Χιώτη
Διασκευή – Δραματουργική επεξεργασία: Ευθύμης Θέου
Συγγραφή ποιήματος: Rahil Fallahfar
Σκηνικός Χώρος: Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια: Άγγελος Μέντης
Μουσική Σύνθεση – Διδασκαλία μουσικής: Λόλα Τότσιου
Κίνηση: Σοφία Παπανικάνδρου, Δημήτρης Σωτηρίου
Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας
Βοηθός σκηνοθέτριας: Βίκη Κίτσιου
Βοηθός σκηνογράφου / ενδυματολόγου: Έλλη Ναλμπάντη
Μουσική διδασκαλία: Χρύσα Τουμανίδου
Καλλιτεχνικός συνεργάτης: Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη
Οργάνωση παραγωγής: Μαριλύ Βεντούρη
Καλλιτεχνικός συνεργάτης: Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη
* Βοηθός φωτιστή (στο πλαίσιο πρακτικής άσκησης 2023): Εύα Τσομπάνη
Διανομή
Ποιήτρια – Φροσύνη: Θεοδώρα Λούκας
Ποιητής – Πεζόστρατος: Γιάννης Χαρίσης
Αρετούσα: Αίγλη Κατσίκη, Άννα Κόπακα, Ιωάννα Δεμερτζίδου, Χαρά Γιώτα
Ερωτόκριτος: Κωστής Καπελλίδης, Κωνσταντίνος Χειλάς, Ιωάννης Μπάστας
Βασιλιάς: Παναγιώτης Παπαϊωάννου
Μουσικοί επί σκηνής
Ναταλία Γιαννάκη (πιάνο), Αλίκη Μάρδα (βιολοντσέλο)
και οι ηθοποιοί: Κωστής Καπελλίδης (ηλεκτρικό μπάσο, drums), Ιωάννης Μπάστας (σαξόφωνο), Κωνσταντίνος Χειλάς (πιάνο), Άννα Κόπακα (νταούλι)
Έκτακτες αντικαταστάσεις ηθοποιών:
Κορίνα Βασιλοπούλου, Στέλιος Καλαϊτζής, Στέφανος Πίττας
Έκτακτες αντικαταστάσεις μουσικών:
Αλέξανδρος Πουρλουκάκης (πιάνο), Μαρία Χρίστοβα (βιολοντσέλο)
«Ερωτόκριτος» από το Κ.Θ.Β.Ε. στο Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών| Κριτική παράστασης Παύλος Λεμοντζής
Έχετε ερωτήσεις;
Επικοινωνήστε μαζί μας
