Γερμανίδα κινηματογραφίστρια και φωτογράφος, που έγινε διάσημη χάρη στις ταινίες προπαγάνδας που δημιούργησε για λογαριασμό της Ναζιστικής Γερμανίας.
Λένι Ρίφενσταλ (1902 – 2003)
Η Λένι Ρίφενσταλ (Leni Riefenstahl) είναι μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του 20ού αιώνα. Διέπρεψε σε καθεμία από τις τέχνες με τις οποίες ασχολήθηκε. Επηρέασε καταλυτικά τον κινηματογράφο (ειδικότερα την τέχνη του ντοκιμαντέρ) και αναγνωρίστηκε για το φωτογραφικό της έργο. Αλλά όλα αυτά τα καλλιτεχνικά της επιτεύγματα μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, καθώς για την παγκόσμια κοινή γνώμη η Ρίφενσταλ ήταν η πιο στενή συνεργάτιδα, η βασική κινηματογραφίστρια – και πιθανώς ερωμένη – του Αδόλφου Χίτλερ.
Η Χελένε Μπέρτα Αμάλιε Ρίφενσταλ γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου 1902 στο Βερολίνο. Ο πατέρας της την ήθελε ως διάδοχο στην επιχείρησή του, ενώ η μητέρα της προτιμούσε ν’ ακολουθήσει καριέρα στο χώρο του θεάματος. Η Λένι, όπως ήταν το χαϊδευτικό της, σπούδασε ζωγραφική, μπαλέτο και μοντέρνο χορό. Από το 1923 ως το 1926 ήταν πρώτη χορεύτρια στο Θέατρο του Βερολίνου. Ένας σοβαρός τραυματισμός της στο γόνατο κατέστρεψε μια πολλά υποσχόμενη καριέρα.
Η Λένι δεν το έβαλε κάτω και στράφηκε γρήγορα στον κινηματογράφο. Πρωταγωνίστησε στις ταινίες του γερμανού σκηνοθέτη Άρνολντ Φανκ και δίπλα του έμαθε τα μυστικά της σκηνοθεσίας. Το 1932 γύρισε την πρώτη ταινία με τίτλο «Das blaue Licht» («Το γαλάζιο φως») και κέρδισε το ασημένιο μετάλλιο στη Μπιενάλε της Βενετίας.
Η ολοένα αυξανόμενη δημοτικότητά της την έφερε δίπλα σ’ ένα άλλο «αστέρι» της γερμανικής κοινωνίας, τον ανερχόμενο πολιτικό Αδόλφο Χίτλερ, ο οποίος της ζήτησε να κάνει μία ταινία γύρω από το συνέδριο του κόμματός του, του Εθνικοσοσιαλιστικού (Ναζιστικού) Κόμματος, στη Νυρεμβέργη τo 1934.
Η Ρίφενσταλ αποδέχτηκε την πρόταση και το 1935 παρουσίασε την ταινία «Triumph des Willens» («Ο Θρίαμβος της Θέλησης»), η οποία χαρακτηρίστηκε ως η απόλυτη προπαγανδιστική ταινία, αλλά κι ένα ντοκιμαντέρ που θα έμενε στην ιστορία του κινηματογράφου για την ατμόσφαιρα και την αισθητική του. Τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο στη Μπιενάλες της Βενετίας το 1935 και το χρυσό μετάλλιο της Διεθνούς Έκθεσης του Παρισιού το 1937. Μετά την ταινία αυτή η Ρίφενσταλ έγινε η λατρεμένη συνεργάτις του Χίτλερ και ανέλαβε την παραγωγή μια σειράς ντοκιμαντέρ για λογαριασμό του Εθνικοσοσιαλιστικού (Ναζιστικού) Κόμματος.
Το 1936 της ανατέθηκε να φτιάξει μια ταινία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, η οποία παρουσιάστηκε δύο χρόνια αργότερα με τον τίτλο «Olympia» – αρχικά σε δύο μέρη. Χρόνια αργότερα αναγνωρίστηκε ως μια σπουδαία κι επιδραστική ταινία, που άλλαξε τον τρόπο κάλυψης των αθλητικών εκδηλώσεων. Στις καινοτομίες της ταινίας, στην οποία χρησιμοποιήθηκαν 33 κινηματογραφιστές, η αργή κίνηση, οι υποβρύχιες λήψεις, τα πολύ μακρινά πλάνα, οι πολύ κοντινές διαγώνιες γωνίες λήψης (που κάνουν τους αθλητές να μοιάζουν με γίγαντες), τα πανοραμικά και οι μέθοδοι με τις οποίες οι κάμερες ακολουθούσαν τους αγωνιζόμενους αθλητές.
Το ναζιστικό ιδεώδες της τελειότητας του Άριου ανθρώπου κυριαρχεί στην ταινία, αλλά, παρά τη φυλετική προκατάληψη της ναζιστικής ιδεολογίας, η Ρίφενσταλ επικεντρώθηκε και στους θριάμβους του αφροαμερικανού αθλητή Τζέσε Όουενς. Η ταινία τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο στο Παρίσι το 1937 και το βραβείο «Μουσολίνι» στη Βενετία το 1938 και το Ελληνικό Βραβείο των Σπορ την ίδια χρονιά.
Μετά την πτώση του Γ’ Ράιχ, η Ρίφενσταλ συνελήφθη και φυλακίστηκε για τέσσερα χρόνια σε γαλλικές φυλακές. Από το σημείο αυτό και ύστερα επιχείρησε να διαγράψει το ναζιστικό παρελθόν της, ισχυριζόμενη ότι παρά τη λατρεία της για τον Χίτλερ δεν υπήρξε ποτέ μέλος του Ναζιστικού Κόμματος.
Τα επόμενα χρόνια ασχολήθηκε με τη φωτογραφία. Το 1973 ταξίδεψε στο Σουδάν και κυκλοφόρησε δύο φωτογραφικά άλμπουμ, με τα οποία κέρδισε και πάλι την παγκόσμια αναγνώριση. Παράλληλα, σε προχωρημένη ηλικία έλαβε μαθήματα καταδύσεων και το 1978 κυκλοφόρησε το φωτογραφικό λεύκωμα «Korallengarten» (Κήπος των Κοραλίων) με υποβρύχιες φωτογραφίες από τους τροπικούς βυθούς. To 1987 εξέδωσε τα απομνημονεύματά της, που σημείωσαν παγκόσμια επιτυχία.
Το 1996, σε ηλικία 94 ετών, καταδύθηκε στα άδυτα των νήσων Κόκος της Κόστα Ρίκα για να φωτογραφίσει καρχαρίες. Τον Φεβρουάριο του 2000, σε ηλικία 98 ετών, επισκέφθηκε για μια ακόμη φορά το Σουδάν, αλλά αναγκάστηκε ν’ αποχωρήσει άρον άρον λόγω των συγκρούσεων που ξέσπασαν στην ευρύτερη περιοχή. Επιβιβάστηκε σε ελικόπτερο, το οποίο κατέπεσε. Ως εκ θαύματος επέζησε με μικροτραυματισμούς, για να δηλώσει ότι δεν το βάζει κάτω, ότι θα προσπαθήσει να ξαναπάει στο Σουδάν.
Η Λένι Ρίφενσταλ πέθανε στον ύπνο της στην κατοικία της στο Πέκινγκ, στις όχθες της λίμνης Σταρνμπέργκερ της Βαυαρίας στις 8 Σεπτεμβρίου 2003, σε ηλικία 101 ετών.
Έχετε ερωτήσεις;
Επικοινωνήστε μαζί μας
